مفهوم فوری بودن خیار فسخ معامله (خیار عیب)

_{^{پاسخ – آیا پس از کشف عیب حق فسخ باید فوراً اعمال شود ؟}}

• در عقود لازم پس از انعقاد عقد طرفین نمی توانند قرارداد را فسخ نمایند و ملزم به تبعیت از آن هستند مگر در مواردی که قانون این اجازه را به آن ها داده باشد. خیار یا همان اختیار فسخ معامله حقی است که به موجب قانون برای اشخاص در نظر گرفته شده تا در صورت تحقق شرایطی آن را اعمال و قرارد منعقده را فسخ نمایند.
• خیارات قانونی مطابق قانون مدنی به 12 نوع تقسیم می گردند که عبارتند از: خیاار مجلس، خیار حیوان، خیار شرط، خیار تأخیر ثمن، خیار رویت و تخلف وصف، خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار تبعض صفقه، خیار تخلف شرط، خیار تفلیس و خیار تعذر تسلیم.
• اگرچه هرکدام از خیارات مذکور دارای  احکام و قواعد بخصوص خود می باشند، همه ی آنها حق بوده و مانند هر حق دیگری قابل اسقاط، انتقال و صلح هستند. این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.
• از میان خیارات نامبرده شده، اعمال خیارات زیر فوری می باشد:

• خیار عیب
• خیار غبن
• خیار تدلیس
• خیار رویت
• خیار تخلف از وصف

• فوریت خیار به معنای نخستین فرصتی است که هر انسان متعارف در شرایط و اوضاع و احوال مشابه برای اعمال حق خیار خود دارد. بنابراین مدت برای اعمال خیار در هر مورد متناسب با اوضاع و احوال خاص آن مورد تعیین می گردد و به عبارت دیگر فویت یک مفهوم عرفی می باشد.
• بنابراین در بیان مفهوم فوری بودن فسخ معامله باید گفت باید دید انسانی متعارف در اوضاع و احوال مشابه صاحب خیار چگونه رفتار می نماید. به همین خاطر، اگر صاحب خیار کارشناس خبره باشد یا انسانی بی سواد، یا آنکه فردی ایرانی باشد یا خارجی، این وضعیت باید لحاظ گردد و در هر مورد متفاوت خواهد بود.
• آغاز محاسبه ی فوریت خیار بنابر نظر مشهور حقوقدانان و مواد 415، 420، 435 و 440 قانون مدنی، از تاریخ علم به سبب یا علت خیار می باشد. ماده 415 قانون مدنی در تأیید این نکته بیان می دارد که خیار رویت و تخلف وصف بعد از رویت فوری است.
• همچنین به موجب ماده 420 قانون مدنی خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است. مواد 435 قانون مدنی و 440 قانون مدنی به ترتیب در این رابطه بیان می دارند که خیار عیب بعد از علم به آن فوری است. خیار تدلیس بعد از علم به آن فوری است. بنابراین مشاهده می گردد که به موجب قانون یکی از شرایط مهم اعمال خیار فوری، علم به علت خیار است.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص مفهوم فوری بودن خیار فسخ معامله (خیار عیب)}}

♦ در پاسخ به پرسشی که در مورد مفهوم فوری بودن خیار فسخ معامله طرح فرمودید باید گفت فوریت مدنظر قانون گذار فوریت عرفی است. این فوریت کاملا متغیر و قابل انعطاف بوده و در شرایط و اوضاع و احوال مختلف متفاوت خواهد بود و نمی توان بطور قطعی و ثابت گفت مهلت اعمال خیار فلان مقدار است. این فوریت توسط قاضی و با توجه به اوضاع و احوال و شرایط صاحب خیار ارزیابی می گردد.

♦ بنابراین صرف اینکه 17 روز از انجام معامله گذشته است مانع از فوریت اعمال خیار نمی شود و این مسأله با نظر قاضی و با تکیه بر عرف تعیین می گردد. در صورتی که فوریت در اعمال خیار رعایت شده باشد، خریدار می تواند معامله را به استناد خیار عیب فسخ نموده یا ارش دریافت نماید. 

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{مستندات قانونی - خیار فسخ معامله}}

ماده ۳۹۶ قانون مدنی
خیارات از قرار ذیل‌اند:
۱) خیار مجلس
۲) خیار حیوان
۳) خیار شرط
۴) خیار تاخیر ثمن
۵) خیار رویت و تخلف وصف
۶) خیار غبن
۷) خیار عیب
۸) خیار تدلیس
۹) خیار تبعض صفقه
۱۰) خیار تخلف شرط

ماده ۴۱۵ قانون مدنی
خیار رویت و تخلف وصف بعد از رویت فوری است.

ماده ۴۲۰ قانون مدنی
خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است.

ماده ۴۲۲ قانون مدنی
اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله.

ماده ۴۲۳ قانون مدنی
خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت میشود که عیب مخفی و موجود در حین عقد باشد.

ماده ۴۲۴ قانون مدنی
عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب ‌واقعاً مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

ماده ۴۲۵ قانون مدنی
عیبی که بعد از بیع و قبل از قبض در مبیع حادث شود در حکم عیب سابق است.

ماده ۴۲۶ قانون مدنی
تشخیص عیب بر حسب عرف و عادت میشود و بنابر این ممکن است بر حسب ازمنه و امکنه مختلف شود.

ماده ۴۲۷ قانون مدنی
اگر در مورد ظهور عیب مشتری اختیار ارش کند تفاوتی که باید به او داده شود به طریق ذیل معین میگردد:
‌قیمت حقیقی مبیع در حال بی عیبی و قیمت حقیقی آن در حال معیوبی به توسط اهل خبره معین شود.‌اگر قیمت آن در حال بی عیبی مساوی با قیمتی باشد که در زمان بیع بین طرفین مقرر شده است تفاوت بین این قیمت و قیمت مبیع در حال معیوبی ‌مقدار ارش خواهد بود.‌و اگر قیمت مبیع در حال بی عیبی کمتر یا زیادتر از ثمن معامله باشد نسبت بین قیمت مبیع در حال معیوبی و قیمت آن در حال بی عیبی معین شده و‌بایع باید از ثمن مقرر به همان نسبت نگاه داشته و بقیه را به عنوان ارش به مشتری رد کند.

ماده ۴۲۸ قانون مدنی

در صورت اختلاف بین اهل خبره حد وسط قیمتها معتبر است.

ماده ۴۲۹ قانون مدنی
در موارد ذیل مشتری نمیتواند بیع را فسخ کند و فقط میتواند ارش بگیرد:
۱- در صورت تلف شدن مبیع نزد مشتری یا منتقل کردن آن به غیر.
۲- در صورتی که تغییری در مبیع پیدا شود اعم از اینکه تغییر به فعل مشتری باشد یا نه.
۳ -در صورتیکه بعد از قبض مبیع عیب دیگری در آن حادث شود مگر اینکه در زمان خیار مختص به مشتری حادث شده باشد که در اینصورت ‌مانع از فسخ و رد نیست.

ماده ۴۳۰ قانون مدنی
اگر عیب حادث بعد از قبض در نتیجه عیب قدیم باشد مشتری حق رد را نیز خواهد داشت.

ماده ۴۳۱ قانون مدنی
در صورتی که دریک عقد چند چیز فروخته شود بدون اینکه قیمت هر یک علیحده معین شده باشد و بعضی از آنها معیوب درآید‌ مشتری باید تمام آن را رد کند و ثمن را مسترد دارد یا تمام را نگه دارد و ارش بگیرد و تبعیض نمیتواند بکند مگر به رضای بایع.

ماده ۴۳۲ قانون مدنی
در صورتیکه در یک عقد بایع یک نفر و مشتری متعدد باشد و در مبیع عیبی ظاهر شود یکی از مشتریها نمیتواند سهم خود را به تنهایی رد کند و دیگری سهم خود را نگاه دارد مگر با رضای بایع و بنا بر این اگر در رد مبیع اتفاق نکردند فقط هر یک از آنها حق ارش خواهد داشت.

ماده ۴۳۳ قانون مدنی
اگر در یک عقد بایع متعدد باشد مشتری میتواند سهم یکی را رد و دیگری را با اخذ ارش قبول کند.

ماده ۴۳۴ قانون مدنی
اگر ظاهر شود که مبیع معیوب اصلاً مالیت و قیمت نداشته بیع باطل است و اگر بعض مبیع قیمت نداشته باشد بیع نسبت به آن بعض ‌باطل است و مشتری نسبت به باقی از جهت تبعض صفقه اختیار فسخ دارد.

ماده ۴۳۵ قانون مدنی
خیار عیب بعد از علم به آن فوری است.

ماده ۴۳۶ قانون مدنی
اگر بایع از عیوب مبیع تبری کرده باشد به اینکه عهده عیوب را از خود سلب کرده یا با تمام عیوب بفروشد مشتری در صورت ظهور‌عیب حق رجوع به بایع نخواهد داشت و اگر بایع از عیب خاصی تبری کرده باشد فقط نسبت به همان عیب حق مراجعه ندارد.

ماده ۴۳۷ قانون مدنی
از حیث احکام عیب ثمن شخصی مثل مبیع شخصی است.

ماده ۴۴۰ قانون مدنی
خیار تدلیس بعد از علم به آن فوری است.

ماده ۱۱۳۱ قانون مدنی
خیار فسخ فوری است و اگر طرفی که حق فسخ دارد بعد از اطلاع به علت فسخ، نکاح را فسخ نکند خیار او ساقط می‌شود به شرط این‌ که علم به حق فسخ و فوریت آن داشته باشد تشخیص مدتی که برای امکان استفاده از خیار لازم بوده بنظر عرف و عادت است

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما