پاسخ - مراحل گرفتن شناسنامه برای فرزند خوانده
در حقوق بسیاری از کشورها یک نوع قرابت وجود دارد که ناشی از فرزند خواندگی است. فرزندخواندگی یعنی کسی دیگری را که فزرند طبیعی او نیست به فرزندی بپذیرد. این نوع قرابت صرفا حقوقی است نه طبیعی و یک نوع رابطه مصنوعی پدر فرزندی به وجود می آورد.
حتی در حقوق اسلام هم فرزند خواندگی به رسمیت شناخته نشده است. امروزه با توجه به قانون جدید حمایت از خانواده مصوب ۹۱ رسیدگی و اخذ تصمیم درباره سرپرستی کودکان بی سرپرست به دادگاه خانواده محول گردیده است.(بنده ۱۶ ماده ۴ قانون حمایت از خانواده)
قانون حمایت از کودکان بی سرپرست یا بد سرپرست مصوب ۹۲ در مورد صلاحیت ذاتی دادگاه ساکت است ولی طبق ماده ۳۱ قانون جدید سرپرستی، دادگاه محل اقامت درخواست کننده صالح برای رسیدگی است.
رسیدگی در دادگاه خانواده با تقدیم دادخواست و بدون رعایت شرایط آیین دادرسی انجام می‌شود.(ماده ۸ قانون حمایت از خانواده جدید) ولی افراد واجد شرایط باید سرپرستی کودکان ونوجوانان را از بهزیستی درخواست کنند. سازمان بهزیستی هم موظف است ضمن اعلام نظر کارشناسی، تقاضا را به دادگاه ارسال کند و دادگاه با توجه به نظر سازمان در این خصوص تصمیم بگیرد.(ماده ۱۱ قانون کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست ۹۲)
پس از انجام مراحل که در مواد آخر متن به طور کامل توضیح داده می‌شود، پس از صدور حکم قطعی سرپرستی مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت أحوال و بهزیستی ابلاغ می‌شود. اداره ثبت أحوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان را و همیچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سه جلدی و شناسنامه سرپرست یا زوجین وارد کند . همیچنین اداره ثبت أحوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن درج کند.( ماده ۲۲ قانون حمایت از کودکان بی سرپرست یا بد سرپرست۹۲)
قانون حمایت از خانواده مصوب ۹۱
ماده۴ـ رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است:
۱ـ نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن ۲ـ نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح ۳ـ شروط ضمن عقد نکاح ۴ـ ازدواج مجدد ۵ ـ جهیزیه ۶ ـ مهریه ۷ـ نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت ۸ ـ تمکین و نشوز ۹ـ طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن ۱۰ـ حضانت و ملاقات طفل ۱۱ـ نسب ۱۲ـ رشد، حجر و رفع آن ۱۳ـ ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان ۱۴ـ نفقه اقارب ۱۵ـ امور راجع به غایب مفقود الاثر ۱۶ـ سرپرستی کودکان بی سرپرست ۱۷ـ اهدای جنین ۱۸ـ تغییر جنسیت تبصره ـ به دعاوی اشخاص موضوع اصول دوازدهم (۱۲) و سیزدهم (۱۳) قانون اساسی حسب مورد طبق قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه در محاکم مصوب ۳۱/۴/۱۳۱۲ و قانون رسیدگی به دعاوی مطروحه راجع به احوال شخصیه و تعلیمات دینی ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی مصوب ۳/۴/۱۳۷۲ مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیدگی می شود. تصمیمات مراجع عالی اقلیت های دینی مذکور درامور حسبی و احوال شخصیه آنان از جمله نکاح و طلاق، معتبر و توسط محاکم قضایی بدون رعایت تشریفات، تنفیذ و اجراء می گردد.
ماده۸ ـ رسیدگی در دادگاه خانواده با تقدیم دادخواست و بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی مدنی انجام می شود. تبصره ـ هرگاه خواهان خوانده را مجهول المکان معرفی کند، باید آخرین اقامتگاه او را به دادگاه اعلام کند. دادگاه به طرق مقتضی در این باره تحقیق و تصمیم گیری می کند.
قانون حمایت از کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست۹۲
ماده۱۱- تقاضانامه درخواستکنندگان سرپرستي بايد به سازمان ارائه گردد و سازمان مکلف است حداکثر پس از دو ماه نسبت به اعلام نظر کارشناسي آن را به دادگاه صالح تقديم دارد. دادگاه با احراز شرايط مقرر در اين قانون و با لحاظ نظريه سازمان، نسبت به صدور قرار سرپرستي آزمايشي ششماهه اقدام مينمايد. قرار صادره به دادستان، متقاضي و سازمان ابلاغ ميگردد.
ماده۱۲- دادگاه ميتواند در دوره سرپرستي آزمايشي، در صورت زوال و يا عدم تحقق هر يک از شرايط مقرر در اين قانون به تقاضاي دادستان و يا سرپرست منحصر يا سرپرستان کودک يا نوجوان و با اطلاع قبلي سازمان و همچنين با تقاضاي سازمان قرار صادره را فسخ نمايد.
ماده۲۲- پس از صدور حکم قطعي سرپرستي، مفاد حکم از سوي دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزيستي مربوط ابلاغ ميشود .اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگي کودک يا نوجوان تحت سرپرستي و همچنين مفاد حکم سرپرستي را در اسناد سجلي و شناسنامه سرپرست يا زوجين سرپرست وارد کند. همچنين اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جديدي براي کودک يا نوجوان تحت سرپرستي با درج نام و نام خانوادگي سرپرست يا زوجين سرپرست صادر و در قسمت توضيحات مفاد حکم سرپرستي و نام و نام خانوادگي والدين واقعي وي را در صورت مشخص بودن، قيد نمايد .
تبصره۱- اداره ثبت احوال مکلف است سوابق هويت و نسبت واقعي طفل را در پرونده وي حفظ نمايد.
تبصره۲- کودک يا نوجوان تحت سرپرستي ميتواند پس از رسيدن به سن هجده سالگي، صدور شناسنامه جديدي را براي خود با درج نام والدين واقعي در صورت معلوم بودن، يا نام خانوادگي مورد نظر وي، در صورت معلوم نبودن نام والدين واقعي، از اداره ثبت احوال درخواست نمايد.
تبصره۳- اجراي اين ماده به موجب آييننامهاي است که به وسيله سازمان ثبت احوال کشور و با همکاري سازمان تهيه ميشود و ظرف سهماه پس از لازمالاجراء شدن اين قانون به تصويب هيأت وزيران ميرسد.