^{_{تعریف، انواع و نکات مهم وصیت نامه}}

مطابق ماده 276 قانون امور حسبی 3 نوع وصیت نامه قابل پذیریش در دادگاه وجود دارد :

1- خودنوشت                        

2- رسمی                             

3- سری

4- وصیت در موارد فوق العاده (فورث ماژور)

• هر سندی که خارج از این چهار شکل باشد به عنوان وصیت نامه پذیرفته نمی شود هر چند که اصالت آن مورد تردید و انکار قرار نگیرد.
• تفاوت این وصیت نامه ها در قدرت اثباتی آنهاست به طور مثال وصیت نامه خودنوشت سندی عادی است و حتماً می بایست ظرف مهلت معینی به دادگاه ارائه شود و گرنه از اعتبار می افتد.
•  وصیت نامه رسمی مانند سایر اسنادرسمی قدرت اثباتی و اجرایی دارد و هیچگاه نیز اعتبار آن از بین نمی رود.
• وصیت در موارد فورث ماژور یا فوق العاده مثل جنگ، بیماریه های فراگیر، سیل، زلزله در ماده 283 به بعد قانون امور حسبی آمده است.

_{^{وصیت نامه خودنوشت :}}

این نوع وصیت نامه ساده ترین نوع آن است این وصیت نامه باید 3 شرط را دارا باشد :
الف) نوشته شدن به خط موصی

ب) داشتن تاریخ روز ماه سال به خط موصی

ج) امضای موصی

نکته : شخصی که سواد خواندن و نوشتن ندارد یا به دلیل نابینایی و ناتوانی قادر به نوشتن نیست این نوع وصیت نامه را نمی تواند تنظیم کند.

نکته : نابینایان نیز می توانند با خط مخصوص (خط بریل) وصیتنامه خودنوشت تنظیم کنند.

وصیت نامه خودنوشت سند عادی است و غلط بودن تاریخ یا عدم انتساب امضا به تنظیم کننده با ادله اثبات دعوا قابل اثبات است. افرادی که وصیت نامه خودنوشت به آنها سپرده شده می بایست بلافاصله از تاریخ اطلاع از فوت موصی وصیت نامه را به دادگاه محل وقوع ترکه بفرستند (ماده 292)

_{^{وصیت نامه رسمی :}}

به علت برتری این نوع وصیت نامه نسبت به نوع قبلی بسیاری از مردم برای تنظیم وصیت نامه فرم رسمی آن را انتخاب می کنند.اعتبار وصیت نامه رسمی مانند سایر اسناد رسمی است بنابراین موضوع آن خواه منقول باشد یا غیر منقول بدون نیاز به حکم دادگاه قابل اجراست. تمامی محتویات و امضاهای مندرج در وصیت نامه رسمی، معتبراست و تنها در برابر آنها می توان ادعای جعل مطرح کرد.

_{^{نمونه متن یک وصیت نامه رسمی}}

این وصیت نامه در تاریخ زیر حاضر گردید.

آقای حسین ...... فرزند رضا به شناره شناسنامه ..... صادره از تهران متولد 1316 ساکن تهران خیابان .......... پس از اقرار بوحدانیت خداوند قادر و متعال و رسالت یکصد و بیست و چهار هزار پیغمبر و خاتمیت محمد ابن عبدالله (ص) و امامت حضرت علی ابن ابیطالب و فرزندان بلا فصلش(ع) و نیز اقرار به آیه شریفه کل نفس ذائقه الموت در کمال صحت روح و سلامت جسم در مقام انشاء وصیت بر آمد و به شرح زیر وصیت می نماید.

خانم بتول ...... فرزند حسن به شماره شناسنامه .... صادره از همدان متولد 1320 ساکن تهران به نشانی بالا به عنوان وصی تعیین و معرفی نمود که وصی موظف است پس از آنکه موصی دعوت حق را لبیک گفته و به سرای باقی شتافت پس از کفن و دفن و ایام ثلاثه و هفته و چهلم و سال مطابق شئون خانوادگی یک دانگ و نیم مشاع از 4/5 دانگ مشاع از سرقفلی و حقوق صنفی و سرمایه یک باب مغازه مورد اجاره سند ...... دفترخانه .... تهران جزء پلاک ثبتی ..... بخش ... تهران را به عنوان قسمتی از ثلث ماترک تعیین که در اختیار و تملک وصی نامبرده (خانم بتول ....) قرار گیرد و احدی را هیچگونه حقی و ادعایی و بهره و نصیبی در مقدار تعیین شده باقی نیست و از سایر وراث انتظار دارد نهایت همکاری را در اجرای مفاد وصیت به عمل آورند تا خدای متعال خشنود گردد و بانوی نامبرده سهم الارث قانونی خود را نیز فرض الله به قانون ارث دارا خواهد بود.

مورد وصیت برای اخذ حق الثبت به مبلغ پانصد هزار ریال تقویم گردید و این تقویم فقط  برای وصول حق الثبت است و لاغیر و حق الثبت  مبلغ 15000 ریال طبق فیش شماره ....بانک ملی واریز و مبلغ 100000 ریال حق التحریر وصول و قبض شماره ..... صادر گردید و این سند روی اوراق شماره ..... و ... تنظیم گردید.

تاریخ : دوازدهم بهمن ماه سال 1377 خورشیدی                         محل امضاء موصی :

^{وصیت نامه سری :}

مطابق مواد 279 و 280 قانون امور حسبی وصیتی است که توسط موصی امضا ؟ مهر می شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آئین نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذارده می شود.
همانطور که ملاحظه می شود لازم نیست وصیت نامه سری الزاماً به خط موصی باشد بلکه کافی است به امضای او برسد. هرگاه سندی که شرایط وصیت نامه سری را دارا نیست بدست موصی نوشته و امضا شده باشد و تاریخ و روز و ماه و سال آن معلوم باشد می توان آن را به عنوان خودنوشت پذیرفت.

نکته : در وصیت نامه سری امضای موصی مهمترین رکن است و مهر و اثر انگشت نمی تواند جایگزین آن شود. برعکس وصیت نامه رسمی نیازی به تاریخ ندارد و تاریخ ثبت در دفتر اسناد رسمی تاریخ وصیت نامه محسوب می شود.

^{وصیت در شرایط غیرعادی :}

گاهی در موارد غیرعادی مانند جنگ یا خطر مرگ فوری و..... رعایت تشریفات وصیت نامه ممکن نیست مطابق ماده 283 قانون امور حسبی 4 نوع وصیت نامه در موارد غیرعادی پیش بینی شده است :

الف) وصیت نامه نظامی                                     

ب)  وصیت در موارد خطر فوری

ج)  وصیت بهنگام شیوع امراض سازی    

د)  وصیت هنگام مسافرت در دریا

نکته : هرگاه وضع فوق العاده پایان پذیرد اعتبار وصیت نامه فوق العاده ظرف یکماه از تاریخ رفع حالت اضطرار از بین می رود پس موصی می بایست پس از اتمام حالت غیرعادی ظرف یکماه نسبت به تنظیم وصیت نامه به یکی از طرق معتبر قانونی اقدام نماید (ماده 290 قانون امور حسبی)

نکته : در مورد هر نوع وصیت نامه هرگاه اشخاص ذی نفع به صحت وصیت اقرار کنند مفاد آن محترم و قابل اجراست هرچند که به شکل یکی از وصیت نامه های پیش بینی شده در قانون امور حسبی در نیامده باشد (ماده 291 قانون امور حسبی) اشخاص ذی نفع در این ماه شامل ورثه موصی و موصی له هستند.

نکته : اقرار منظور این ماده الزاماً باید بعد از فوت صورت گیرد.