منظور از ترکه چیست ؟
ترکه یا ماترک عبارت است کلیه اموال و حقوق عینی و اعتباری به جا مانده از متوفی؛ هر چیزی که متعلق به مورث باشد و قابل نقل و انتقال، فروش و تقسیم بین وراث باشد ترکه نامیده می شود.
حقوق و دیونی قابل پرداخت از محل ترکه
این حقوق را می توان به چهار دسته تقسیم کرد:
1- هزینه کفن و دفن و تجهیز متوفی
2- هزینه های ضروری مانند هزینه های حفظ و اداره ترکه
3- طلب بستانکاران متوفی
4- مورد وصیت یا به اصطلاح موصی به بعد از این که این حقوق تأدیه شد ورثه می توانند در ماترک تصرفات مالکانه و ناقله کنند.
ترتیب ادای دیون متوفی
مرحله اول : هزینه کفن میت باید پرداخت شود بعضی از حقوقدانان هزینه کفن را حتی از محل وثیقه نیز قابل برداشت می دانند .
مرحله دوم : به هزینه های ضروری اداره و نگهداری ترکه اختصاص دارد زیرا این هزینه ها برای حفاظت از ترکه ضروری است و در واقع برای تأمین حقوق بستانکاران نیز ضروری است از این جهت بر تادیه دیون تقدم دارد.
مرحله سوم : مرحله بعد دیونی که دارای وثیقه از عین ترکه هستند باید ادا شوند .
مرحله چهارم : به پرداخت سایر دیون یعنی دیونی که فاقد وثیقه هستند اختصاص دارد البته پرداخت این دیون نیز ترتیب خاصی دارد بدین بیان که پرداخت بعضی از این دیون نیز مقدم بر برخی دیگر است .
نکته - به هر حال پس از ادای این دیون سرانجام نوبت به مورد وصیت می رسد که باید از ماترک جدا و به موصی له داده شود.
اولویت پرداخت دیون فاقد وثیقه
طلب بستانکارانی که فاقد وثیقه هستند هم به این ترتیب دارای تقدم است:
1- حقوق خدمه خانه متوفی برای مدت یک سال آخر قبل از فوت وی
2- حقوق کارکنان بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت او
3- دستمزد کارگران روزمزد یا کارگرانی که هفتگی مزد می گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت
البته باید توجه داشت که تبصره 1 ماده 13قانون کار مطالبات کارگر را به طور مطلق و بدون قید مدت جزو دیون ممتاز برشمرده است که البته در تفسیر این تبصره اختلاف نظرهایی میان حقوق دانان وجود دارد که جای طرح آن در اینجا نیست به هر حال در مرحله بعد از بستانکاران مزبور اشخاصی قرار دارند که اموال آنها تحت عنوان ولایت یا قیمومیت تحت اداره متوفی بوده و وی از جهت ولایت یا قیمومیت به مولی علیه خود بدهکار شده است .
اولویت بعد به دیون مربوط به خدمات پزشکی و درمانی مربوط به متوفی و خانواده وی در ظرف سال قبل از فوت او مربوط می شود.
و بالاخره آخرین دین ممتاز مربوط است به زوجه متوفی که نسبت به نفقه معوقه خود به هر میزان که باشد برسایر طلبکاران ارجحیت دارد و نسبت به مهریه خود به میزانی بسیار جزیی که دیگر امروزه در حکم هیچ است و بنابراین باید مهریه زن را عملا از شمار دیون ممتاز متوفی خارج دانست در هر حال پس از پرداخت طلب بستانکاران یادشده نوبت به سایر بستانکاران متوفی می رسد.
طبقات و درجات ارث در قانون مدنی
مطابق ماده 862 قانون مدنی اشخاصی كه به موجب نسب ارث می برند 3 طبقه اند :
1- (طبقه اول) پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد
2- (طبقه دوم) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن ها
3- (طبقه سوم) اعمام (عموها) و عمات (عمه ها) و اخوال (دایی ها) و خالات (خاله ها) و اولاد آن ها
درجات وراث نسبی زيرمجموعه اين طبقات می باشند به اين صورت كه در هر طبقه اشخاص به صورت تصاعدی و تنازلی قابل تقسيم به درجات مختلف اند به عنوان مثال اولاد كه همان فرزندان می باشند درجه اول از طبقه اول محسوب می شوند و اولاد اولاد يعنی نوادگان، درجه دوم از طبقه اول محسوب می شوند. به همين صورت در مورد عموها، عمه ها، خاله ها، دایی ها؛ اين اشخاص درجه اول از طبقه سوم به حساب می آيند و فرزندان آنها درجه دوم از طبقه سوم می باشند. در مورد اجداد نيز جد و جده درجه اول و پدر و مادر آن ها درجه دوم از طبقه دوم محسوب می گردند.
تقدم و تأخر طبقات به اين صورت است كه طبقه بعد در صورتی ارث می برند كه از طبقه قبل كسی نباشد. به عنوان مثال برادر و خواهر كه در طبقه دوم وراث قرار دارند زمانی ارث می برند كه پدر و مادر و اولاد يا اولاد اولاد شخص متوفی كه طبقه اول محسوب می گردند وجود نداشته باشند .
به عبارت دیگر طبقات در طول هم هستند یعنی بین طبقات تقدم و تاخر وجود دارد. بنابراین ، هر طبقه، مانع ارث بردن طبقه ی بعد از خودش می باشد. بنابراین، اگر طبقه ی اول موجود باشد ، طبقه ی دوم ارث نمی برد و اگر طبقه ی دوم موجود باشد، طبقه ی سوم ارث نمی برد.
لازم به ذکر است اگرچه زن و شوهر از وارثان سببیِ متوفی محسوب می شوند ولی با تمام طبقات نسبی ارث می برند. بنابراین، هرگاه زن یا شوهرِ متوفی در کنار وارثان ن سبی او باشد، مطابق مقررات، هم وارثان نسبی ارث می برند و هم زن یا شوهر متوفی.
مزایای مشاوره با وکیل ارث
از آنجاییکه مراحل و نحوه مطالبه و تقسیم ترکه به طور دقیق مورد قانونگذاری قانونگذار قرار گرفته است تنها در صورت اشراف به این قوانین شانس رسیدن به حقوق قانونی که همان سهم الارث است وجود خواهد داشت.
یک وکیل متخصص در زمینه دعاوی ارث و انحصار وراثت با تسلط کامل بر قوانین حاکم بر انحصار وراثت و داشتن سابقه پرونده های متعدد در این زمینه علاوه بر اشراف کامل بر مواد و مستندات قانونی، به دلیل رفت و آمد در دادگاه ها و شوراهای حل اختلاف با رویه حاکم بر این مراجع و سلایق قضات آگاه خواهد بود و قطعا این آگاهی شما را در زمان کوتاهتری به مقصور خواهد رساند.
بنابراین مشورت یا یک وکیل متخصص ارث زمان رسیدن به نتیجه را برای شما کوتاه و مسیر را روشن خواهد ساخت.وکیل دادگستری با تکیه بر دانش حقوقی، بهترین عنوان برای شروع و طرح دعوا در محاکم قضایی را به شما پیشنهاد می دهد و از همین طریق یعنی تشخیص عنوان مناسب برای دعوا ؛ اطمینان خواهید داشت که در کوتاهترین زمان به مقصود خواهید رسید.
مراحل گرفتن و مطالبه سهم الارث
- بعد از فوت فرد، وراث او می توانند در قدم اول اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت کنند.
- در مراجعه بعد اموال را تقسیم کنند و تقسیم نامه تنظیم نمایند.
- بعد از آن اقدام به تملک سهم خود و تنظیم سند نمایند.
- این در صورتی است که وراث بر سر تقسیم با هم اختلافی نداشته باشند.
- در صورت اختلاف در تقسیم اموال، باید مطابق مقررات برای درخواست افراز به اداره ثبت و بعد از آن جهت مطالبه سهم الارث یا اخذ دستور فروش به دادگاه صالح مراجعه نمایند.
- دعاوی ناشی از ارث بسیار حساس هستند و گاهی فرد با یک اقدام ساده مثل خلع ید مشاعی به مقصود خود می رسد. توصیه می کنیم در صورت وجود مشکل، قبل از هر اقدامی با یک وکیل متخصص مشاوره نمایید.
مدارک لازم برای دعوای تقسیم ترکه
1- اخذ گواهی انحصار وراثت
2- ارائه اسناد مالکیت متوفی
3- ارائه لیست اموال منقول
4- ارائه وصیت نامه و تقسیم نامه یا صورتجلسه توافقات ورثه (در صورت وجود)
6- استشهادیه در خصوص تصرف بعضی ورثه